Czym jest spadek
Każdy z Czytelników albo wielu z Nich ma przynajmniej raz w życiu do czynienia z Sądem. Ma to związek ze sprawami spadkowymi. Najprostszą definicję samego spadku możemy znaleźć w kodeksie cywilnym. Otwiera ona IV księgę tej ustawy. Spadkiem są wszystkie prawa i obowiązki zmarłego, które przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, które mają prawo, są powołane do dziedziczenia. Na spadkobierców. W skład spadku wchodzi cały majątek zmarłego, a także jego długi.
Spadkobierca – czyli kto po kim dziedziczy
Spadkobiercami są: małżonek zmarłego, jego dzieci, wnuki, prawnuki, dziadkowie, rodzice i rodzeństwo. W ostateczności spadek może dziedziczyć nawet gmina lub Skarb Państwa. Mogą to być także osoby zupełnie obce, instytucje lub kościoły – je wskazuje zmarły w testamencie. Kolejność w jakiej następuje powołanie do dziedziczenia szczegółowo określa ustawa. Małżonek zmarłego musi mieć ze spadkodawcą ślub tzw. cywilny albo konkordatowy – kościelny wywierający skutki prawne. Ślub, który zawarto tylko przed duchownym, nie wywiera skutków prawnych.
Jak dziedziczymy
Dziedziczy się, jest się powołanym do dziedziczenia, na dwa sposoby. Z ustawy – jeżeli zmarły nie pozostawił żadnych dyspozycji w chwili śmierci, i z testamentu – jeżeli taki sporządził. Pierwszy sposób oddaje ustalenie kolejności dziedziczenia ustawodawcy, drugi pozostawia ją zmarłemu. Testamenty mogą mieć różną formę. Być sporządzone na piśmie, przez notariusza, ustne, przed polskim konsulem, kapitanem polskiego statku (morskiego lub samolotu), przed dowódcą jednostki wojskowej. Wszystko zależy od konkretnej sytuacji. Władnym określić czy testament ma moc prawną jest Sąd lub notariusz.
Spadek – Sąd czy notariusz
W chwili obecnej można wnosić sprawę do sądu – o stwierdzenie nabycia spadku. Ma ona charakter postępowania nieprocesowego. Można też złożyć stosowne oświadczenie przed notariuszem tzw. poświadczenie dziedziczenia. Orzeczenie sądowe i akt notarialny mają taką samą moc prawną. Wybór drogi zależy od wygody spadkobierców – przed sądem może być obecny tylko jeden z wielu uprawnionych do dziedziczenia, przed notariuszem muszą obecni być wszyscy. W chwili obecnej, gdy wiele osób przebywa za granicą, na stałe lub przez wiele miesięcy, często jest kłopotliwe.
Dziedziczenie długów
Jeżeli w skład spadku wchodzą długi, spadkobiercy zaczynają mieć problem. W chwili obecnej wszyscy mają prawo dziedziczyć „z dobrodziejstwem inwentarza”. Oznacza to, że nie odpowiada się za takie należności własnym majątkiem. Płaci się je z funduszy odziedziczonych. Można je wydać w całości, nie otrzymać po zmarłym nic, ale nie być stratnym. Jeżeli spadkobierca z jakichś powodów nie chce po kimś dziedziczyć, może zrzec się spadku – za życia spadkodawcy. Może też odrzucić spadek po jego śmierci. Kogoś takiego traktuje się tak, jak zmarłego, jakby nie dożył chwili śmierci spadkodawcy. W miejsce takiej osoby wchodzą jego dzieci. Jeżeli są one małoletnie, rodzic ma prawo odrzucić spadek także w ich imieniu. Kwestię zupełnie odrębną stanowią zachowki, niegodność dziedziczenia lub wydziedziczenie. Te ważne tematy omówione będą w kolejnych artykułach.
Autor: adwokat dr Aleksander Cieślak Tomaszów Lubelski 29. 06. 2019